بورس انرژی
ایران به دلیل دارا بودن ذخائر عظیم نفت و گاز همواره از مزیت در بخش انرژی برخوردار بوده اما با این وجود نتوانسته نقش مهمی در تعیین قیمت انرژی منطقه داشته باشد، این در حالی است که کشورهایی بدون برخورداری از ذخائر انرژی سهم بزرگی در تعیین قیمت دارند. از این رو ایجاد یک بورس مستقل در بخش انرژی می تواند علاوه بر کشف قیمت و شفاف سازی بازار، ایران را به عنوان تعیین کننده قیمت انرژی منطقه معرفی کند.البته سالهاست که تفکر ایجاد بورس انرژی به تفکیک نفت و برق وجود داشت اما زمانی که بحث ادغام وزارت نفت و نیرو مطرح شد، مقرر شد به جای تأسیس دو بورس نفت و برق به طور جداگانه، یک بورس به نام بورس انرژی ایجاد شود و بر همین اساس، بورس انرژی با مشارکت 20 درصدی فعالین صنعت برق و نفت، 60 درصدی نهادهای مالی و 20 درصدی عرضه عمومی و با سرمایه 200 میلیارد ریال پذیره نویسی شد.
دکتر محمدی (مدیرعامل بورس انرژی) هدف از راهاندازی این بورس را ایجاد شفافیت، کشف قیمت، پوشش ریسک عملکرد و امکان نقدشوندگی بالا می داند.
تقسیم بندی بازارها :
بورس انرژی دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی می باشد.که هر بازار می تواند دارای رینگ های داخلی و بین المللی باشد. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز، و تابلوی سایر حاملهای انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می باشد.
1. بازار فیزیکی: بازاری است که در آن کالاهای پذیرفته شده در بورس معامله می گردد.
2. بازار مشتقه: بازاری است که در آن اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده در بورس معامله می گردد.
3. بازار فرعی: بازاری است که در آن کالاهای خارج از گونه و تک محموله ای در آن پذیرش و عرضه می گردند.
کالائی است که مشخصات اصلی آن منطبق بر يکی از کالاهای پذيرفته شده در بورس می باشد ليکن يک يا چند مشخصه آن با کالای اصلی متفاوت است به گونه ای که تفاوت مزبور موجب تغيير در ماهيت ، نوع يا کاربرد آن نمی شود.
جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهای صادراتی است که مقصد آنها بازار خارج از ایران است یا کالاهای وارداتی که عرضه کنندگان آن شرکتهای خارجی هستند.
جلسه معاملاتی بورس برای کالاهایی است که مقصد آنها بازار داخلی بوده و توسط عرضه کنندگان داخلی عرضه میشوند.
افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح برای
قرارداد
قراردادی است که در بازار مشتقه معامله می شود و براساس آن مقدار معینی از دارایی پایه براساس مشخصات قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش میرسد. وجه قرارداد مذکور باید در هنگام معامله و طبق زمانبندی تعیین شده در مشخصات قرارداد پرداخت و دارایی پایه در سررسید تحویل شود. در طول دورۀ معاملاتی قرارداد، خریداران میتوانند به فروش قرارداد سلف موازی استاندارد به میزان خریداری شده به شخص دیگری اقدام نمایند. این دو قرارداد ازهم مستقل هستند و فروشنده به استناد گواهی سلف موازی استاندارد، خریدار را به فروشنده اولیه جهت تحویل فیزیکی حواله میدهد. در این حالت پذیرندۀ حواله مسئولیت مراجعه به فروشنده اولیه را پذیرفته و حق رجوع به فروشنده در معامله ثانویه را ندارد.
قراردادی است که در بازار مشتقه معامله می شود و فروشنده براساس آن متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.
اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده اوراق متعهد میشود در صورت درخواست خریدار، مقدار مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال معامله کند. خریدار اوراق میتواند در زمان یا زمانهای معینی در آینده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشندۀ اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت میکند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد میشود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. هر یک از خریدار و فروشنده میتوانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند که وی جایگزین آنها خواهد بود. اوراق اختیار معامله میتواند به صورت اختیار فروش یا خرید باشد.
افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح برای
راهنمایی
متقاضیان ( شرکتهای تولید و توزیع نیروی برق) ، برای اخذ کد معامعلاتی می بایست پس از مراجعه به شرکت مدیریت شبکه برق ایران و دریافت فرم تکمیل شده و ممهور "معرفی نامه جهت درخواست کد خاص برای معاملات برق در بورس انرژی" و تکمیل فرم های احراز هویت مشتری، درخواست کد معاملاتی و بیانیه ریسک ( موجود در شرکت ای کارگزاری)، نسبت به اخذ کد معاملاتی از طریق شرکته ای کارگزای دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی اقدام نمایند.
لازم به ذکر است متقاضیان، باید در هنگام مراجعه به شرکت های کارگزاری، مدارک و اطلاعات ذیل را به همراه داشته باشند:
• اطلاعات در خصوص اساسنامه، شناسه ملي، شركت نامه ، آگهي روزنامة رسمي در خصوص تأسيس و آخرين تغييرات آن، آگهي آخرين تغييرات مديران و صاحبان امضاي مجاز ، تركیب سهامداران، مالكان يا شركاء بالاي ده درصد، مؤسسان ، اعضاي هيأت مديره و مدير عامل ، بازرسان، حسابرسان و نشاني اقامتگاه آنان؛
• اطلاعات مربوط به حساب بانکی مرتبط با معاملات کالا یا اراق بهادار مبتنی بر کالا
• اطلاعات در مورد حجم معاملات قبلی
• اصل مدرک شناسایی صاحبان امضای مجاز شامل شناسنامه و کارت ملی و کپی تمامی صفحات مدارک مذکور فرم های مورد نیاز جهت اخذ کد معاملاتی
شرکت های متقاضی پذیرش در بازار فیزیکی می بایست از طریق شرکتهای مشاور پذیرش ( کارگزاران دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی) اقدام کنند. برای آشنایی بیشتر با نحوه پذیرش و اطلاعات مورد نیاز، فرم هایی که می بایست توسط شرکت متقاضی پذیرش تکمیل گردد،
مصوبات هیئت مدیره شرکت بورس انرژی در ارتباط با معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس انرژی
"مصوبات اختصاصي بازار فيزيكي" روزهاي انجام معامله، ساعات شروع و پايان و تعداد جلسات رسمي معاملات:
ساعات 9:30 تا 12 روزهاي كاري به عنوان روزها و ساعات شروع و پايان جلسات رسمي معاملات تعيين گرديدند.
انواع سفارش ها به لحاظ شرايط قيمتي شامل دو نوع سفارش محدود (Limit Order) و سفارش با قيمت باز (Market Order) تعريف شده در ماده 18 دستورالعمل معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا تعيين گرديدند. از نظر اعتبار زماني سفارش نيز، سفارش روز (Day)، جلسه (Session) و سفارش مدت دار (Good Till Date) به شرط انقضاء در پايان هفته مطابق بند 2،1 و 4 ماده 20 دستورالعمل معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس انرژي تعيين گرديدند.
ورود سفارشات خارج از جلسه رسمي معاملات مجاز نمي باشد.
حق پذيرش كليه نيروگاه ها با ظرفيت نامي بزرگ تر مساوي 119 مگاوات معادل 50 میلیون ریال و سایر نیروگاه ها معادل 0/0007 ارزش برآوردی معاملات سالانه آنها با فرض 5000 ساعت تولید نیروگاه در سال و فروش آن با قیمت متوسط 400000 ریال مگاوات ساعت همچنین عرضه 30% ظرفیت نامی در بورس انرژی تعیین گردید. در مورد حق الدرج كالاهاي پذيرفته شده در بورس انرژي نيز با توجه به مشخص بودن ارزش معاملات سالانه شركت ها در بورس انرژي، مقدار اعلامي هيات مديره سازمان ( معادل 0/002 ارزش معاملات سالانه تا سقف 150 میلیون ریال) برای محاسبه حق الدرج مبنای عمل تعیین گردید. بر اساس تبصره 1 ماده 25 دستورالعمل ثبت و سپرده گذاري كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا و تسويه و پاياپاي در بورس انرژي، نرخ مركز مبادلات ارزي بانك مركزي به عنوان مرجع اعلام نرخ تسعير واحد پولي مبناي تسويه در نمادهاي رينگ بين المللي تعيين گرديد.
برای کالای برق سقف قیمت پایه معادل مجموع نرخ پايه آمادگي و سقف قيمت انرژي موجود در بازار برق شركت مديريت شبكه برق ايران تعيين گرديدند.
براي كالاي برق معاملات بدون محدوده نوسان در چهارچوب قوانين و مقررات وزارت نيرو تعيين گرديدند.
براي كالاي برق، حداقل حجم بسته قابل معامله در یک ساعت (واحد پایه تخصیص)، یک مگاوات ساعت، حداقل تغییر سفارش قیمت، 10 ریال تعیین گردیدند. حداقل خريد نيز معادل واحد پايه تخصيص تعيين شد. حداقل عرضه نيز معادل 5 درصد توان قابل عرضه دوره تحويل نيروگاه در بورس (مورد تائید شرکت مدیریت شبکه) تعیین گردید. حداكثر خريد براي مشتريان داراي كد خاص، توسط شركت مديريت شبكه برق تعيين شد.
براي كالاي برق، مطابق دستورالعمل معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس انرژي مراحل اول تا سوم ماده 47 دستورالعمل مذكور شامل مراحل پيش گشايش، گشايش و پيوسته تعيين گرديد. زمان بندي مراحل مذكور نيز به صورت زير تعيين شد:
ساعت 9:30 تا 10:00 مرحله پیش گشایش
ساعت 10:00 مرحله گشایش
ساعت 10:00 تا 12:00 مرحله پیوسته
افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح حساب وکالتی افتتاح برای